Қазақ тілінде Кирилл-Латын түрлендіргіші
Түрлендіргіш
Әліпби
Үлгі мәтіндер
РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ
ҰЛЫ ДАЛАНЫҢ ЖЕТІ ҚЫРЫ
Қожа Ахмет Йасауи
Түркістан
Абай Құнанбайұлы
Астана Алматы Ақтөбе
Домбыра
Жеті ата
Наурыз
Қазақ осы
Туралы
Біз туралы
Жоба туралы
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік өңірлік университеты
Ыстамбұл университеті
Байланыс
Түрлендіргіш
Сәйкестіруге тиісті кирилл мәтінін енгізіп, Түрлендіру түймесін басыңыз.
Абай Құнанбайұлы Абай – қазақ халқының классик ақыны, ағартушысы, жазба әдебиетінің негізін қалаушы. Ол 1845 жылы Семей өңірінде туған. Әкесі — Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбай. Абай өз ауылында арабша хат танығаннан кейін, он жасында Семей қаласындағы Ахмет Ризаның медресесінде 3 жыл оқиды. Оқуға зерек, ұғымтал Абай діни сабақтармен қоса өз бетінше араб, парсы тілдерін үйреніп, шығыс классиктері: Низами, Сағди, Хафиз, Науан, Физули еңбектерімен танысып, тағылым алады. Абай өлең шығаруды бала кезінен-ақ бастаған. Алайда жасы қырыққа келгеннен кейін ғана көркем әдебиетке шындап ықылас қойып, көзқарасы қалыптасып, сөз өнерінің халық санасына тигізер ықпалын түсінеді. Шығармалары үш жүйемен өрбиді: бірі – өз жанынан шығарған төл өлеңдері, екіншісі – ғақлия (немесе қара сөз) деп аталатын прозасы, үшіншісі – өзге тілдерден, әсіресе орысшадан аударған өлеңдері. Шығыс пен Батыс классиктерінің ағартушылық ой-пікірлерінен мол нәр алған ұлы ақын бала тәрбиесі мәселелеріне де кеңінен тоқталып, өзінің өлеңдері мен қара сөздерінде педагогикалық көзқарасын білдіреді. Адам мінезіндегі орынсыз мақтан, ойсыздық, салғырттық, күншілдік, көрсеқызарлық сияқты жаман әдеттердің ақыл мен ойды тоздыратынын айта келіп, естігенді есте сақтау, көргеннен үлгі-өнеге алу, жаман әдет-дағдыдан бойын аулақ ұстау, нәпсіні ақылға жеңдіру, ұстамды болу сияқты адамгершілік қасиеттерді насихаттайды. «Егер есті кісінің қатарында болғың келсе, күнінде бір мәртебе, болмаса жұмысында бір, ең болмаса айында бір, өмірді қалай өткізгенің жайында өзіңнен өзің есеп ал»,-дейді. Яғни, адамның өзін-өзі тәрбиелеу мәселесінің маңызы мен мәніне ерекше тоқталады. Абай өз шығармашылығымен қазақ әдебиетінің жаңа кезеңін ашып, қазақ өлеңінің тынысын жаңартты. Өзінен кейінгі ақындық буындардың қалыптасуына ықпалын тигізді. (мәтіндер жинағынан)
Кирилл мәтінін қосу
Латынша түрлендірілген мәтін
Abay Qunanbayulı Abay - qazaq halqınıń klassık aqını, aǵartuśısı, jazba ádebiyetiniń negizin qalawśı. Ol 1845 jılı Semey óńirinde tuǵan. Ákesi — Qarqaralınıń aǵa sultanı Qunanbay. Abay óz awılında arabśa hat tanıǵannan keyin, on jasında Semey qalasındaǵı Ahmet Rızanıń medresesinde 3 jıl oqıdı. Oquǵa zerek, uǵımtal Abay dini sabaqtarmen qosa óz betinśe arab, parsı tilderin úyrenip, śıǵıs klassıkteri: Nızamı, Saǵdı, Hafız, Nawan, Fizüli eńbekterimen tanısıp, taǵılım aladı. Abay óleń śıǵarudı bala kezinen-aq bastaǵan. Alayda jası qırıqqa kelgennen keyin ǵana kórkem ádebiyetke śındap ıqılas qoyıp, kózqarası qalıptasıp, sóz óneriniń halıq sanasına tigizer ıqpalın túsinedi. Śıǵarmaları úś júyemen órbidi: biri - óz janınan śıǵarǵan tól óleńderi, ekinśisi - ǵaqlıya (nemese qara sóz) dep atalatın prozası, úśinśisi - ózge tilderden, ásirese orısśadan awdarǵan óleńderi. Śıǵıs pen Batıs klassıkteriniń aǵartuśılıq oy-pıkırlerinen mol nár alǵan ulı aqın bala tárbiyesi máselelerine de keńinen toqtalıp, óziniń óleńderi men qara sózderinde pedagogıkalıq kózqarasın bildiredi. Adam minezindegi orınsız maqtan, oysızdıq, salǵırttıq, kúnśildik, kórseqızarlıq sıyaqtı jaman ádetterdiń aqıl men oydı tozdıratının ayta kelip, estigendi este saqta, kórgennen úlgi-ónege alu, jaman ádet-daǵdıdan boyın awlaq usta, nápsini aqılǵa jeńdirü, ustamdı bolu sıyaqtı adamgerśilik qasıyetterdi nasıhattaydı. «Eger esti kisiniń qatarında bolǵıń kelse, kúninde bır mártebe, bolmasa jumısında bır, eń bolmasa ayında bır, ómirdi qalay ótkizgeniń jayında ózińnen óziń esep al»,-deydi. Yaǵnı, adamnıń ózin-ózi tárbiyelew máselesiniń mańızı men mánine erekśe toqtaladı. Abay óz śıǵarmaśılıǵımen qazaq ádebiyetiniń jańa kezeńin aśıp, qazaq óleńiniń tınısın jańarttı. Ózinen keyingi aqındıq buwındardıń qalıptasuwına ıqpalın tigizdi. (mátinder jınaǵınan)
Official version
Transliteration using the basic (one-to-one direct mapping) method in official version
Abaı Qunanbaıuly Abaı - qazaq halqynyń klassık aqyny, aǵartýshysy, jazba ádebıetiniń negizin qalaýshy. Ol 1845 jyly Semeı óńirinde týǵan. Ákesi — Qarqaralynyń aǵa sultany Qunanbaı. Abaı óz aýylynda arabsha hat tanyǵannan keıin, on jasynda Semeı qalasyndaǵy Ahmet Rızanyń medresesinde 3 jyl oqıdy. Oqýǵa zerek, uǵymtal Abaı dinı sabaqtarmen qosa óz betinshe arab, parsy tilderin úırenip, shyǵys klassıkteri: Nızamı, Saǵdı, Hafız, Naýan, Fızýlı eńbekterimen tanysyp, taǵylym alady. Abaı óleń shyǵarýdy bala kezinen-aq bastaǵan. Alaıda jasy qyryqqa kelgennen keıin ǵana kórkem ádebıetke shyndap yqylas qoıyp, kózqarasy qalyptasyp, sóz óneriniń halyq sanasyna tıgizer yqpalyn túsinedi. Shyǵarmalary úsh júıemen órbıdi: biri - óz janynan shyǵarǵan tól óleńderi, ekinshisi - ǵaqlıya (nemese qara sóz) dep atalatyn prozasy, úshinshisi - ózge tilderden, ásirese orysshadan aýdarǵan óleńderi. Shyǵys pen Batys klassıkteriniń aǵartýshylyq oı-pikirlerinen mol nár alǵan uly aqyn bala tárbıesi máselelerine de keńinen toqtalyp, óziniń óleńderi men qara sózderinde pedagogıkalyq kózqarasyn bildiredi. Adam minezindegi orynsyz maqtan, oısyzdyq, salǵyrttyq, kúnshildik, kórseqyzarlyq sıyaqty jaman ádetterdiń aqyl men oıdy tozdyratynyn aıta kelip, estigendi este saqtaý, kórgennen úlgi-ónege alý, jaman ádet-daǵdydan boıyn aýlaq ustaý, nápsini aqylǵa jeńdirý, ustamdy bolý sıyaqty adamgershilik qasıetterdi nasıhattaıdy. «Eger esti kisiniń qatarynda bolǵyń kelse, kúninde bir mártebe, bolmasa jumysynda bir, eń bolmasa aıynda bir, ómirdi qalaı ótkizgeniń jaıynda ózińnen óziń esep al»,-deıdi. Yaǵnı, adamnyń ózin-ózi tárbıeleý máselesiniń mańyzy men mánine erekshe toqtalady. Abaı óz shyǵarmashylyǵymen qazaq ádebıetiniń jańa kezeńin ashyp, qazaq óleńiniń tynysyn jańartty. Ózinen keıingi aqyndyq býyndardyń qalyptasýyna yqpalyn tıgizdi. (mátinder jınaǵynan)
Sesli uyumu hataları
-[-] 1845[1845] —[—] Ahmet[Ахмет] 3[3] sabaqtarmen[сабақтармен] klassıkteri:[классиктері:] kezinen-aq[кезінен-ақ] kózqarası[көзқарасы] -[-] -[-] -[-] óleńderi. Śıǵıs[өлеңдері. Шығыс] klassıkteriniń[классиктерінің] oy-pıkırlerinen[ой-пікірлерінен] pedagogıkalıq[педагогикалық] kózqarasın[көзқарасын] kórseqızarlıq[көрсеқызарлық] ádet-daǵdıdan[әдет-дағдыдан] adamgerśilik[адамгершілік] qasıyetterdi[қасиеттерді] al»,-deydi.[ал»,-дейді.] śıǵarmaśılıǵımen[шығармашылығымен]
"İki sesli" hataları
